Adalet gücü bağımsız olmayan bir milletin, devlet halinde varlığı kabul olunamaz. M.Kemal Atatürk
ÇOCUKLAR NEDEN YALAN SÖYLER
Çocuklar Neden Yalan Söyler?
Zaman zaman çocuklarımızı zararsız görünen minik yalanlar söylerken yakalarız. Yalan söylemek önemsiz konularla ilgili olsa bile, mutlaka üzerinde durulması gereken bir konudur. Çünkü, bir süre sonra alışkanlık haline gelebilir ve çocuk her zor durumda kaldığında kolaylıkla yalana başvurabilir.
Çocuklar okulda, evde, oyun alanında yaşadıkları olayları abartılı ve farklı bir şekilde anlatabilir, diş fırçalamak, ellerini yıkamak gibi davranışları yapmasalar da yapmış olduklarını, evdeki antika vazoyu kırmadıklarını, dolaptaki tüm çikolataları yemediklerini söyleyebilir, aldıkları zayıf notu saklayabilir, rahatsızlık duydukları konularla yüzleşmemek için hayali hikayeler üretebilirler (Babasını hiç tanımamış bir çocuğun, okulda babasıyla birlikte yaptıklarını anlatması gibi).
Yalan söyleyen çocukların mutlaka bir amacı vardır. Öncelikle, çocuk anne-babanın ilgisini çekmek için yalana başvuruyor olabilir. Her iki ebeveynin de yoğun çalıştığı, çocuklarıyla yeterince nitelikli zaman geçirme fırsatı bulamadığı durumlarda, çocuklar fark edilme ihtiyaçlarını dikkat çekici hikayelere başvurarak sağlamaya çalışabilirler. Yapmış oldukları yanlış bir davranıştan ötürü alacakları cezadan ve ebeveynlerinin tepkisinden korktukları için de gerçekleri saklamayı tercih edebilirler. Ergenlik dönemindeki çocuklar ise, genellikle hayatlarına müdahale edilmesini engellemek amacıyla yalana başvururlar. Diğer yandan, çocuklarımızdan gelişim düzeylerinin ve kapasitelerinin üzerinde bir performans beklediğimizde de, onları istemeden de olsa yalan söylemeye teşvik ediyor olabiliriz.
Çocuğunuzun yalan söylediğini fark ettiğinizde;
• Öncelikle hangi durumlarda yalana başvurduğunu belirlemeye çalışın. Bu size çocuğunuzun neden yalana başvurduğu ile ilgili önemli ipuçları verecektir.
• Aşırı tepki göstermemeye gayret edin. Yalana değil, olaya odaklanmayı tercih edin.
• Çocuğunuzu gerçeği itiraf etmeye zorlamayın. “ Bu anlattıkların bana pek doğru gelmedi? ” gibi ifadelerle doğruyu söylemesini sağlamaya çalışın.
• Asla çocuğunuzu “ Yalancı ” olarak nitelendirmeyin.
• “Doğruyu söylersen ceza almayacaksın” gibi ifadelerden kaçının. Çocuğunuzun davranışının sonuçlarına katlanmayı öğrenmesi gerektiğini unutmayın. Doğruyu söylemiş bile olsa, olumsuz davranışına uygun bir ceza belirleyin.
• Doğruyu söylemesinden duyduğunuz memnuniyeti mutlaka belirtin. Dürüstlüğün sizin için önemli olduğunu vurgulayın. Yalanın güven ilişkisini nasıl olumsuz etkilediğini anlatın.
• Çocuklarınızla ilgili beklentilerinizi gözden geçirin. O'ndan başarabileceğinden fazlasını mı bekliyorsunuz?
Yalan söylemek, öğrenilen bir davranıştır. Çocuklarınızın önünde yalan söylememeye özen gösterin. Onlara model olduğunuzu unutmayın. Çocuklarınızla sıcak, samimi ve karşılıklı güvene dayalı bir ilişki kurmaya gayret edin. Anne ve babalarının kendilerine güvendiğini hisseden çocuklar, bu güveni kaybetmemek için yalan söylemekten kaçınırlar.
Anne babanın koyduğu kurallar ve yasaklar çocuk tarafından kabul görmezse ya da anne baba bu kuralların neden konduğunu açıklamazsa, çocuklar istediklerini yapmak için yalana başvurabilirler. Bu nedenle, koyduğunuz kuralları ve gerekçelerinizi çocuklarınızla paylaşmaya özen gösterin.
Hangi yaş grubunda olursa olsun çocuklar sıklıkla cezalardan kurtulmak için yalan söylerler. Hatalarını saklamaktan kaçınmaları için, çocuğunuza hataların doğruları öğrenme fırsatı sağladığını anlatın.
En önemlisi, onları koşulsuz sevdiğinizi her fırsatta dile getirmeyi ihmal etmeyin.
ASLI BOZBEY AKALIN
Uzman Psikolojik Danışman