Asıl önemli olan ve memleketi temelinden yıkan, halkını esir eden, içerdeki cephenin suskunluğudur. M.Kemal Atatürk
ÇOCUĞA DAVRANIŞ KAZANDIRMAK
4Çocuk eğitimi-öğretimi sadece anne, baba, öğretmen ya da bir başkasıyla tek başına gerçekleşecek bir durum değildir. İnsan, canlılar arasında en zor ve uzun bir gelişimsel dönem seyreden varlıktır.
Uzman Psikolog
Meltem Akhan
Hiçbir şey bilmeden dünyaya gelen çocuklarımıza bizler dünyayı tanıtıyoruz. Bu dünyayı karanlık ya da aydınlık yaşamalarında bizlerin onlara verdiği değerler yönlendirici olacaktır...
Çocuğunuza davranış modelleri kazandırmayı kolaylaştıracak önemli noktaları öğrenmeye hazır mısınız?..
-Anne-baba olarak ortak bir dilinizin olması çok önemlidir. Birinizin evet dediğine diğeriniz hayır diyorsa, çocuk kendi işine geldiği cevaplar ve konulara göre anne-baba arasında seçim yapacaktır. Belli bir zamandan sonra ise artık öğretmek istediğiniz davranış modellerini öğrenemeye direnç gösterecektir. Çünkü yapmak istediklerine her zaman onay veren ya anne ya da baba tercihi vardır.
Bu nedenle çocuklarınız için evinizde anne ve baba olarak ortak bir diliniz olsun. Çocuk ancak bu yolla doğru ve yanlışı, gereken davranış modelini öğrenebilir. Bu noktada baba ve anne olarak evinizde kendinize ait kurallarınız olsun… Çocuğunuzun herhangi birinizden bir isteği karşısında “annenle ya da babanla da bu konuyu konuşalım; birlikte karar verelim” gibi bir yaklaşımla çocuğa ortaklığı hissettirin.
-Çocuğunuz “evet” ve “hayır”ın ne anlama geldiğini bilmeli…Ne yazık ki biz yetişkinler dahi bu 2 kelimenin anlamını bilmekte zorluk yaşayabiliyoruz. “Hayır” dersiniz ve halen karşı taraf ısrar eder. Çocuklarımızda da bu böyledir. Siz hayır dedikçe daha çok ısrar eder, tepinir; sizi yıldırmaya çalışacak her türlü hareketi yapar. Sizin ise bu durumda tutunmanız gereken tavır “evet” ve “hayır”ın ne anlama geldiğini söylemektir.
Örneğin çocuğunuz bir oyuncak almanızı ya da dışarı çıkmayı, arkadaşına gitmeyi istedi. Siz hayır dediğiniz halde çocuğunuz ısrar ediyor. Tepkiniz net olmalı; “Eğer dışarı çıkmanı isteseydim evet diyebilirdim; hava soğuk ve üşüteceğini bildiğim için dışarı çıkmanı istemiyorum. Bu yüzden hayır diyorum.” Ve daha fazla açıklama yapmamalısınız.
Bu tutum hem kararlı olduğunuzu hissettirir, hem de ‘evet-hayır’ın anlamını ve vermek istediğiniz mesajın ne olduğunu çocuğunuzun anlamasını sağlar.
- Çocuğunuza kazandırmak istediğiniz davranışta kararlı ve tutarlı olduğunuzu hissettirmeniz gerekmektedir. Belki tepkili olacak, ağlayacak, tepinecek; ama belli noktadan sonra sizin kararlı olduğunuzu hissedecek ve öğretmek istediğiniz davranışı kazanacaktır. En sık karşılaştığımız durumlar ise ya bir alışveriş merkezinde ya da bir misafirliğe gidildiğinde çocuğun bu tarz davranışlarda bulunmasıdır. Çocuklar anne ve babanın kendi isteklerine ne şekilde, nerede cevap vereceklerini aslında çok iyi bilir ve açık kapı buldukları anlarda da “daha fazla nasıl aralayabilirim” fırsatını değerlendirirler.
Bu noktada tabii ki siz anne babaların sabır göstermeniz zor ama önemli bir etken. Dışarıda karşılaşacağınız bu tarz durumlarda da yılmayın. Önemli olan çocuğunuzun geleceği, etrafın sizin hakkınızda ne düşündüğü değil. Dışarıdaki insanlar evlerine gittiklerinde sizin evinizde başa başa kalacağınız çocuğunuzdur. Onun olumlu davranış modellerini kazanması adına etraftaki seslere kulak vermeyiniz.
- Çocuğunuza davranış modeli kazandırmaya çalışırken doğru ve yanlışları mümkün olduğu kadar kısa ve öz cümlelerle anlatamaya gayret edin. Uzun anlatılan konular bir kulağından girip öbür kulağından çıkar gibi olacaktır. Kararlı olduğunuzu kısa, öz bir şekilde sözlerinizle ve duruşunuzla hissettirmelisiniz.
- Çocuğunuza doğru davranış şeklini kazandırmaya çalışırken inatlaşmaktan kaçının.Siz inatlaştığınız sürece o da inatlaşacak ve kendi gücünü, varlığını hissettirmeye çalışacaktır. Sizin otoritenizi kabul etmeyi reddederek sizinle eşit olmak için mücadele edecektir. Bu nedenle her zaman anne- baba rolünüzü ve otoritenizi koruyun.
- Davranış modeli kazandırmaya çalışırken vereceğiniz ödüller de maddesel anlamda büyük hediyelerden çok çocuğunuzun benlik değerini ve özgüvenini geliştirecek ödüllendirmeler olmalıdır.
Örneğin dersini yapması için arada verdiğiniz maddesel minik ödüllerin dışında çocuğunuzun sorumluluğu olan dersi yapmasını takdir etmeniz, başarılı olduğunu belirtmeniz önemlidir. Ona öncelikle sorumluluğunu yerine getirdikten sonra istediği şeyleri rahatlıkla yapabilme hakkının olduğunu; emeği karşılığında bir şeylere sahip olabileceği duygusunu aşılamalısınız.
Takdir ederek yaptığı davranıştan hoşnut kaldığınızı söylemeniz; başarabildiğini, yapabileceğini hissettirmeniz çocuğunuzun özgüven duygusunu geliştirir. Ama bu ödüllendirmeleri çok artırmanız ve ondan fazla başarı beklemeniz de çocuğunuzda hırçınlık ve kaygı duygusuna, başaramama korkusuna neden olur.
- Çocuğunuzu farklılığıyla kabul edip diğer kişilerle kıyaslamaktan kaçının. Olumlu örnekler vererek ya da örnek olarak çocuğun model almasını sağlamak en sağlıklı yoldur. Eğer çocuğunuza dağınık olmamasını söylüyorsanız ama evde dağıtan bir model varsa, çocuk söylenenden çok yapılanı örnek alacaktır.
Unutulmaması gereken en önemli nokta; öğrenmenin tekrarlar ve zamanla kazanılacağıdır…Ve en önemlisi, onların çocuk olduklarını unutmayalım!..